Historia Szkoły Podstawowej nr 3
w Nowym Sączu

Czy znacie historię naszej szkoły? Kiedy została założona, w jakim budynku uczyli się jej pierwsi uczniowie, nazwiska pierwszego dyrektora i nauczycieli? Te i inne informacje można znaleźć w starej oprawionej w skórę kronice mającej ponad 100 lat, która należy do największych "skarbów" archiwalnych naszej szkoły. Przechowywana jest w gabinecie Pana Dyrektora Andrzeja Hasslingera.

17 sierpnia 1892 roku rozporządzeniem wysokiej c.k. Rady Szkolnej Krajowej w gminie wiejskiej Załubińcze została powołana z dniem 1 września 1892 roku "Osobna Jednoklasowa Szkoła Pospolita". W pierwszym roku szkolnym zapisało się do szkoły 84 dzieci. Pierwszym patronem szkoły był św. Jan Nepomucen, a dzień 10 maja (święto patrona) obchodzono uroczyście i był on dniem wolnym od nauki. Pierwszym stałym nauczycielem szkoły został 1893 roku Karol Kostrzewski. Do kroniki wpisał: "Proszę Cię, Boże mój, błogosław mojej pracy, aby wyszła na pożytek gminy i dziatwy mojej pracy powierzonej". Jak mówi kronika: "Do wybudowania tej szkoły przyczyniły się najwięcej swoim wpływem i staraniem tegoczesny naczelnik gminy Załubińcze pan Mojżesz Kampf i pan Stanisław Zaremba, przewodniczący Rady Szkolnej". Pozostaje jednak zagadką, gdzie znajdował się ten budynek.
W 1904 roku przekształcono szkołę jednoklasową na czteroklasową miejską, mieszaną. Do szkoły tej uczęszczały dzieci mieszkające na przedmieściu Zakamienica, włączonym rok wcześniej do miasta.

W 1906 roku nadano szkole nazwę czteroklasowej szkoły mieszanej imienia Jana Kochanowskiego. W 1909 roku rozdzielono ją na szkołę męską imienia Jana Kochanowskiego i żeńską imienia Urszuli Kochanowskiej. Jeszcze przed I wojną światową szkoła, mająca siedzibę w wynajętym od Markusa Marguliesa budynku planowała budowę nowej siedziby. Po wielu perypetiach, których historię znajdziemy w najstarszej kronice szkolnej, wreszcie w lipcu 1939 roku rozpoczęto wykopy pod nowy budynek. Prace przerwał wybuch II wojny światowej. Po wojnie wznowiono prace by wreszcie w 1955 roku mogły dzieci rozpocząć naukę w nowym - obecnym budynku.

Historię szkoły w sposób znaczący naznaczyły obie wojny światowe. W czasie I wojny światowej kwaterujące w mieście wojska austriackie zajęły oba budynki szkolne aż do 22 maja 1915 roku. W salach szkolnych stały nawet konie. W wyniku tego budynki zostały zdewastowane, lekcje nie odbywały się a nauka mogła rozpocząć się dopiero 1 października 1915 roku. Okres wojny to również okres epidemii: szkarlatyny, ospy oraz słynnej "śmiercionośnej" grypy "influenzy zwanej hiszpanką", które nie ominęły uczniów tej szkoły. Z roku na rok przybywało uczniów wyznania mojżeszowego tak, że w 1917 roku była ich już blisko połowa. Religii rzymsko-katolickiej uczył ksiądz Gazda, religii mojżeszowej mgr Wolf Kohn. Nie odnotowano w kronice przypadków konfliktów między uczniami na tle religijnym.

W 1924 roku szkołę zreorganizowano na siedmioklasową Publiczną Szkołę Powszechną Męską im. Jana Kochanowskiego.

Uroczyście obchodzono 100 letnią rocznicę powstania listopadowego, 250 rocznicę odsieczy Wiednia oraz co roku 11 listopada - rocznicę Odzyskania Niepodległości przez Polskę.

W czasie II wojny światowej budynek szkolny również kilkukrotnie był zajmowany przez wojsko, w 1942 roku szkoła została przez władze okupanckie zmuszona do opróżnienia budynku szkolnego w ciągu 24 godzin. W czasie przeprowadzki i w wyniku późniejszych losów część pomocy szkolnych i akt szkoły, w tym najstarsza kronika zginęły lub zostały zniszczone, szkoła "tułała się" po różnych budynkach aż do końca wojny. Sprzęt i akta szkolne umieszczone zostały w różnych mieszkaniach prywatnych i w piwnicach Zamku Jagiellońskiego. Naukę organizowano w prywatnych budynkach zastępczych lub pożydowskich. Nauczyciele nie dopuścili do przerwania nauki - uczyli w maleńkich izdebkach prywatnych. W zimie lat 1943-45 nie dostarczono opału - uczniowie przynosili w teczkach kawałki drewna i węgla, nie zdejmowano wierzchnich okryć, ale nie przerwano nauki. 16 stycznia 1945 roku budynek szkoły przy ulicy Jana Kochanowskiego został trafiony pociskiem i spłonął doszczętnie. Nie było już budynku szkolnego i nie było sprzętu, uratowały się te resztki, które były rozmieszczone w domach prywatnych. Jak wiadomo wysadzenie zamku w powietrze w styczniu 1945 pozbawiło szkołę schowanych tam sprzętów szkolnych.

Natychmista po oswobodzeniu miasta, 22 stycznia 1945 roku, rozpoczęła się nauka w budynku szkoły imienia Urszuli Kochanowskiej (obecnie nasza filia przy ulicy Jana Kochanowskiego). Po wojnie szkoła dostała przydział do różnych budynków, gdzie uczyły się również inne szkoły, czasami po godzinie 13-tej. Sprawa budowy nowej szkoły stała się bardzo pilna. W 1953 roku rozpoczęto wreszcie budowę na zakupionej jeszcze przed wojną parceli przy ulicy szkolnej 9. Po dwóch latach stanął dzisiejszy budynek. Nowy budynek wymagał wiele pracy zarówno wewnątrz jak i zewnątrz. W 1955 roku Kronikarz pisał: "Obejście szkoły błotniste, nie zniwelowane. W dni deszczowe młodzież i nauczycielstwo brnie w błocie". Wiele prac wykonano w modnym ówcześnie i praktykowanym czynie społecznym. Prace wykonywali uczniowie, rodzice a także nauczyciele. Kolejno budowano boisko, wysypywano podwórze, zakładano chodniki wokół szkoły, zagospodarowywano sale szkolne, założono ogródek, zasadzono drzewa. Budynek zaopatrzono w niezbędne instalacje i przygotowano do przyjęcia kolonii letnich.

W 1958 roku obok rozpoczęto budowę bliżniaczej szkoły "czwórki", dziś Gimnazjum nr 2. W 1960 roku szkoła ta została otwarta i opuściła używane dotąd w naszym budynku 4 sale szkolne. Tak więc z dwóch "bliźniaczek" jesteśmy szkołą starszą i "czwórka" winna nam wdzięczność za gościnność.

Przykrym wydarzeniem dla szkoły była śmierć dotychczasowego kierownika szkoły Edwarda Fydy w 1961 roku. Jego tablica pamiątkowa znajduje się po lewej stronie od wejścia szkoły.

W 1961 roku do szkoły uczęszczało 565 dzieci. W tymże roku w dzielnicy Załubińcze przeprowadzono kanalizację, wodociągi i wyasfaltowano drogi wokół szkoły.

W 1964 roku przeprowadzono reorganizację zmieniając szkołę męską na koedukacyjną. Część chłopców mających parzysty numer domu odeszła do szkoły nr 4, a do naszej szkoły przyszły dziewczynki, których numery domu są nieparzyste. Naukę 1 września 1964 roku rozpoczęło 615 uczniów.

Szkoła brała udział w wielu uroczystościach i obchodach rocznic. W okresie międzywojennym były to rocznice odzyskania niepodległości, imieniny marszałka Piłsudskiego, jego pogrzeb. Po 1945 roku już inne rocznice. Szczególnie uroczyście obchodzono 1000-lecie chrztu Polski 1966 roku. Szkoła włączyła się do miejskiej manifestacji dając pokaz strojów żołnierskich od wojów Mieszka I do Czerwonych Beretów.

W tymże 1966 roku po raz pierwszy została wprowadzona klasa ósma.

W 1967 roku aż 88 uczniów wystawiło widowisko przedstawiające przekazanie I-go Tysiąclecia II-mu Tysiącleciu.

W szkole działało wiele różnych organizacji i kółek, m. in. Szczep Harcerski, uczniowie brali udział w różnorodnych konkursach, niejednokrotnie zdobywając nagrody.

W 1971 roku szkoła miała 961 uczniów. W szkole powstał Kącik Pamięci Narodowej - Martyrologia II wojny światowej, założyła go długoletnia nauczycielka Józefa Stefaniszyk, była więźniarka obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Prężnie działał Szkolny Klub Sportowy, aktywnie pracowały kółka zaintersowań m. in. kółko: "Miłośnika Ziemi Sądeckiej".

W 1978 roku rozpoczęto wdrażanie 10-letniej szkoły podstawowej.

W nowym roku szkolnym 1980/81 wprowadzono nauczanie języków obcych zachodnioeuropejskich: j. niemieckiego i j. angielskiego, objęto nim uczniów klas V-VIII.

W 1980 roku w szkole powstał związek zawodowy NSZZ Solidarność, któremu przewodniczyła Alicja Rzęsikowska.

W roku szkolnym 1981/82, roku wprowadzenia stanu wojennego dzieci naszej szkoły otrzymały dary z Norwegii i Czech m.in. obuwie, odzież, zeszyty.

W szkole działał teatrzyk dziecięcy "Mrówki", który otrzymał nagrodę publiczności na I Sądeckich Konfrontacjach Amatorskich Teatrów "Skat'82". W 1983 "Mrówki" zdobyły na I Ogólnopolskim Forum Teatrów Szkolnych I nagrodę - Złotą Maskę i radiomagnetofon.

W każdy poniedziałek na pierwszej lekcji odbywał się szkolny apel, na którym Samorząd Szkolny i Dyrekcja ustosunkowywała się do bieżącego życia szkolnego - pełnienia dyżurów w szkole, pracy społecznej, wyników w nauce. Komunikaty nadawano również przez radiowęzeł, przez który nadawano również niektóre apele rocznicowe.

1984 roku szkoła uroczyście obchodziła 400-lecie śmierci Jana Kochanowskiego - patrona naszej szkoły oraz 30-lecie budynku szkoły. W latach osiemdziesiątych aktywnie działały: Koło Miłośników Nowego Sącza i Koło Filatelistyczne. Dzięki umowie jaką zawarła szkoła z PKL w Chrzanowie, w zamian za udostępnienie budynku na kolonie letnie i zimowe, zakład ten doprowadził ciepłą wodę, wyremontował sanitariaty, częściowo pomalował szkołę. Z okazji uroczystości związanych z 80-tą rocznicą nadania szkole imienia Jana Kochanowskiego ufundowano tablicę pamiątkową przedstawiającą popiersie poety znajdujące się w hallu szkoły. W miesiącu Pamięci Narodowej w 1987 roku nasza szkoła przygotowała "Apel Pokoju" dla całej młodzieży sądeckiej przy Pomniku Ofiar Faszyzmu nad Kamienicą.

Wysoko punktowane miejsca zdobywali nasi uczniowie w olimpiadach na szczeblu miejskim: historycznej, chemicznej, fizycznej.

Słynny z przemian w naszym kraju rok 1989 znalazł swoje odzwierciedlenie nie tylko w Kronice Szkoły, w jej życiu przyniósł również pewne zmiany. Zmienił się harmonogram imprez i ich charakter. Odtąd uroczyście obchodzić się będzie: Dzień Odzyskania Niepodległości - 11 listopada i rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. W szkole powieszono krzyże, nieco później wraz z sztandarem uroczyście poświęcone. Po raz pierwszy - w okresie świątecznym - odbyło się spotkanie grona nauczycielskiego i księży z kościoła św. Małgorzaty na wspólnym "opłatku", połączone z życzeniami i kolędowaniem.

W 1990 roku wprowadzono znów religię do szkół. Ze względu na długi czas nauki i małą liczbę klas ks. proboszcz z parafii św. Małgorzaty odstąpił naszej szkole sale w budynku parafialnym, gdzie znalazły lokum klasy pierwsze i jedna trzecia. W roku szkolnym 1990/91 szkoła liczyła rekordową ilość oddziałów.

W roku szkolnym 1991/92 funkcję dyrektora szkoły objęła wybrana po raz pierwszy w wyniku konkursu mgr Halina Węgrzyn.

Przy szkole powstały dwie klasy dla mniejszości narodowej - dzieci Romów.

W 1992 roku szkoła uczestniczyła w obchodach 700-lecia miasta Nowego Sącza. Młodzież nasza wraz z reprezentacjami sądeckich szkół wzięła udział w korowodzie historycznym. 4 października 1992 roku uczniowie, nauczyciele i dyrekcja szkoły wzięli udział we mszy świętej z okazji 700-lecia miasta Nowego Sącza, która odbyła się z udziałem ówczesnego Prezydenta Państwa Polskiego Lecha Wałęsy.

Uroczystości 100-nej rocznicy założenia szkoły rozpoczęły się 14 października 1992 roku uroczystą mszę w Bazylice pod wezwaniem św. Małgorzaty. W obecności 350 zaproszonych gości, nauczycieli i około tysiąca uczniów w dniu święta odbyła się widowisko historyczno-literackie. Na tę okoliczność założono "Złotą Księgę obchodów 100-lecia założenia szkoły". W ramach imprez w szkole odbyła się wystawa plastyków mieszkających na naszym osiedlu m.in. Pani Grażyny Kulig, która kilka lat później namalowała do sali historycznej nr 20 obrazy-witraże przedstawiające szczątki Kazimierza Wielkiego i św. Stanisława Biskupa.

W 1994 roku ks. dr Stanisław Lisowski dokonał poświęcenia budynku szkoły.

W roku 1996 w kwietniu z okazji Święta Szkoły odbył się po raz pierwszy w naszej szkole międzyszkolny konkurs poezji Jana Kochanowskiego, który na stałe wszedł do kalendarza imprez szkolnych. W tym samym roku w grudniu zorganizowano po raz pierwszy "Międzyszkolny Konkurs Szopek Bożonarodzeniowych". Ten konkurs również jest organizowany co roku i cieszy się niesłabnącą popularnością.

1 września 1998 roku w wyniku konkursu dyrektorem szkoły został mgr inż. Andrzej Hasslinger. W związku z utworzeniem Szkoły Podstawowej nr 21, której dyrektorem została mgr Halina Węgrzyn, z naszej szkoły odeszło 20 nauczycieli.

Rok szkolny 1999/2000 stał się pierwszym rokiem reformy oświaty, w wyniku której nasza szkoła stała się 6-letnią szkołą podstawową. Zmieniły się programy nauczania i podręczniki. Lekcje prowadzone były w budynku głównym przy ul. Szkolnej, w budynku filialnym przy ul. Kochanowskiego i w budynku Gimnazjum nr 2 (dawna SP4, której uczniów przejęliśmy). Do naszej szkoły przeszła część nauczycieli ze Szkoły Podstawowej nr 4.

W szkole przeprowadzono w ciągu ostatnich lat liczne remonty i innowacje. 1 września 1999 roku uruchomiono nowoczesną salę komputerową, założono w szkole alarm. W marcu 2000 roku szkoła uzyskała stałe łącze internetowe. Wzrosła również liczba komputerów. Od maja 2000 roku mamy własną, stworzoną przez mgr. Tadeusza Sołtysa, oficjalną stronę w internecie.

W latach 1999-2000 działał intensywnie "Teatrzyk bez nazwy" pod opieką p. Adamczyk i p. Rams, który zdobywał liczne nagrody.

W czerwcu 2000 roku odeszły ostatnie klasy ósme, kończąc ostatecznie historię 8-letniej szkoły podstawowej.

W drugiej połowie lipca 2001 Nowy Sącz nawiedziła powódź, powodując dotkliwe straty w dzielnicy Załubińcze, dotykając niektóre rodziny naszych uczniów.

W szkole od 1997 roku działa pod opieką mgr Bogumiły Kościółek zespół redakcyjny gazetki historycznej "Klio", wydający regularnie gazetkę w liczbie od 30-40 egzemplarzy. W marcu 2003 wydał 50-ty numer gazetki.

W styczniu 2002 roku w budynku filialnym utworzona została sala komputerowa dla uczniów klas I-III.

We wrześniu 2004r. w ramach projektu "Pracownia komputerowa w szkole podstawowej 2004" otrzymaliśmy nową, piękną pracownię komputerową. Dotychczasowy sprzęt przeniesiono do 10 sal lekcyjnych. Dalszej rozbudowie uległa również szkolna sieć komputerowa, dzięki czemu możliwe stało się podłączenie wszystkich komputerów w obydwu naszych budynkach (pracownie komputerowe, sale lekcyjne, oddział przedszkolny, biblioteka, pokój nauczycielski, administracja) do sieci internet.