Słowo savoir-vivre powstało jako połączenie dwóch francuskich czasowników: savoir – wiedzieć, umieć i vivre – żyć. Savoir-vivre – dosłownie: „umiejętność życia” to znajomość form towarzyskich, zwyczajów, reguł zachowania się w określonych sytuacjach.
Dawniej bez tych umiejętności nie można było bywać w tzw. dobrym towarzystwie, człowiek, który popełniał gafy, stawał się przedmiotem złośliwych żartów i kpin.
Dziś wielu ludziom, zwłaszcza młodym, wydaje się, że znajomość zasad savoir-vivre’u jest niepotrzebnym balastem, odbierającym naturalność i tak modny obecnie luz.
Tymczasem rzeczywistość jest zupełnie inna. Na rynku pracy coraz częściej liczą się nie tylko dyplomy i wiedza, ale też umiejętność pracy zespołowej, kultura bycia, takt i elegancja – czyli wszystko to, czego uczą zasady savoir-vivre’u. Czy przyszły pracodawca, mając do wyboru kilka osób z tymi samymi kwalifikacjami, wybierze kogoś, kto przychodzi niedbale ubrany, żuje gumę i mówi młodzieżowym slangiem?
Oczywiście istnieje cały katalog zachowań, które regulują wszystkie dziedziny naszego życia: zachowanie przy stole, w pracy, kinie, teatrze, na spacerze… Nas, ze zrozumiałych względów, najbardziej interesuje środowisko szkolne.
Kultura osobista jest wizytówką każdego z nas. Każdy z nas chce jak najlepiej funkcjonować, być dobrze odbierany przez swoich rówieśników i dorosłych każdego dnia.
Proponuję więc zapoznać się z zasadami dobrego wychowania, które pomogą w osiągnięciu tego celu. Oto najważniejsze z nich:
O jakich zachowaniach powinieneś pamiętać?
1. Dbaj o estetykę oddawanych prac. Referat, wypracowanie czy sprawdzian napisane na obdartej kartce świadczą o braku szacunku dla nauczyciela.
2. Pamiętaj o ortografii i interpunkcji, czytelnym charakterze pisma, nie tylko na lekcjach języka polskiego.
3. Wybierz odpowiedni styl wypowiedzi, zarówno ustnych, jak i pisemnych. Nie tylko używanie wulgaryzmów, ale także sformułowań zbyt potocznych, slangowych jest na klasówkach, w wypracowaniach, a także podczas prezentacji czy rozmów z nauczycielami niedopuszczalne!
4. Zadbaj o mowę ciała podczas lekcji i przerw. Prezentacji nie wygłaszaj w niedbałej pozie. Nie trzymaj rąk w kieszeni, rozmawiając z koleżankami czy kolegami, a tym bardziej z osobami starszymi. Nie siedź, gdy nauczyciel, który zwraca się do ciebie, stoi (chyba, że sytuacja, np. ty piszesz klasówkę, nauczyciel chodzi po klasie, wyraźnie tego wymaga).
5. Odpowiedni ubiór jest częścią dobrego wychowania. Pamiętaj, że na egzaminy i uroczystości szkolne obowiązuje strój galowy. Odpowiedni strój ucznia opisany jest w statucie szkoły.
6. Zachowaj wymagany dystans wobec nauczycieli, wychowawców, osób starszych również w swoich wypowiedziach. Zwracanie się do nauczycielki „pani Asiu” jest niedopuszczalne, zbyt skraca dystans, tak możemy mówić do znajomych w sytuacjach prywatnych
7. Pamiętaj o punktualności. Tam, gdzie jesteś oczekiwany, zawsze przychodź na czas.
8. Używaj trzech magicznych słów, które wpajane są od najmłodszych lat: „proszę, przepraszam i dziękuję”. Uśmiech i dobre słowa mogą wiele zdziałać, np. wyprosić u nauczyciela możliwość poprawy oceny.
9. Kłaniaj się wszystkim pracownikom szkoły, jest to wyrazem uprzejmości, życzliwości. Wyjmuj przy tym ręce z kieszeni. Nieistotne, czy masz zajęcia z danym nauczycielem, czy to sprzątaczka, sekretarka, konserwator - do każdego kieruj pozdrowienie.
10. Przy pierwszym spotkaniu pozdrów spotkaną osobę, potem – wystarczy uśmiech lub skinienie głowy. Zawsze jednak zaczynaj od pozdrowienia, kiedy wchodzisz do jakiegoś pomieszczenia: szatni, sekretariatu, innej klasy.
11. Z poznawaniem nowych ludzi związana jest potrzeba przedstawienia się. Przedstawia się zawsze osoba mniej ważna osobie ważniejszej, czyli: młodszy - starszemu, mężczyzna – kobiecie itd. Powiedz wyraźnie swoje imię i nazwisko. Joanna Jabłczyńska w poradniku dla nastolatków radzi wręcz przećwiczyć przed lustrem wypowiadanie swojego imienia i nazwiska. Oczywiście po przedstawieniu się nie wyciągaj ręki na powitanie, czekaj, aż osoba ważniejsza zechce Ci ją podać. Natomiast nie zapomnij o uśmiechu i patrzeniu w oczy rozmówcy.
12. Jeżeli kogoś przedstawiasz komuś to obowiązuje ta sama kolejność: osobę mniej ważną przedstawiasz osobie ważniejszej. Oprócz nazwiska dodaj krótką informację o osobach, które ze sobą poznajesz – to ułatwi zarówno zapamiętanie imienia czy nazwiska, jak i rozpoczęcie dalszej rozmowy. Pamiętaj też: wymieniasz imię lub imię i nazwisko (w takiej kolejności), nigdy - samo nazwisko, w naszym kręgu kulturowym jest to traktowane jako nietakt.
13. Coraz bardziej popularne staje się pozdrawianie słowem: witam! Pamiętaj, że może jej użyć tylko osoba starsza do młodszej, nauczyciel do ucznia itd. Nigdy odwrotnie!
14. Gdy nauczyciel wchodzi do sali na lekcję wstajesz i bezszelestnie odsuwasz krzesło.
Podczas przerw na korytarzu nikt nie oczekuje, że będziesz się dźwigać z wygodnej pozycji na widok każdego przechodzącego nauczyciela, ale jeśli nauczyciel zwróci się do Ciebie z pytaniem czy prośbą, jeśli nawiąże się konwersacja, to wtedy musisz wstać.
15. Podobnie jest poza szkołą. Siedzisz na ławce w parku, przechodzi ktoś znajomy, wystarczy że do „dzień dobry!” dodasz lekkie uniesienie się z ławki. Jeśli jednak po powitaniu nawiąże się rozmowa, koniecznie wstajesz.
16. W kinie nie komentuj głośno akcji, nie przeszkadzaj innym, posprzątaj po sobie. Idąc na swoje miejsce odwróć się tyłem do ekranu, przodem do siedzących w rzędzie widzów. Jeśli już siedzisz, a ktoś inny wchodzi na swoje miejsce, ułatwiamy mu to podnosząc się z fotela.
17. W teatrze nigdy nie spóźniaj się z wejściem na widownię. Z oklaskami poczekaj do końca aktu lub przedstawienia, nie wyrywaj się z brawami, nawet jeśli monolog wygłosił Twój ulubiony serialowy aktor. Za to po zakończeniu sztuki poświęć chwilę na podziękowanie aktorom oklaskami, nie pędź do szatni natychmiast po zapadnięciu kurtyny
18. Szkolne wycieczki są okazją, żeby przerwać monotonię zajęć szkolnych, spędzić czas z kolegami z klasy w inny niż zazwyczaj sposób, lepiej się poznać. Żeby wycieczka była udana spróbuj nieco ukrócić swój indywidualizm i dostosuj się do ogółu. Bardzo w tym pomaga poczucie humoru i umiejętność spojrzenia z dystansem zarówno na innych, jak i na siebie. I wreszcie sprawa najważniejsza: bądź punktualny i zdyscyplinowany. Zapewni to sprawną realizację programu wycieczki, a organizatorom zaoszczędzi stresu.
„Jak Cię widzą, tak Cię piszą”, „Obycie ułatwia życie” – trzeba zawsze o tym pamiętać. W dorosłym życiu będziesz się mógł wielokrotnie o tym przekonać. Ale ważniejsze od dobrych manier jest wewnętrzne nastawienie wobec innych ludzi, nacechowane życzliwością, sympatią, chęcią pomocy. Uśmiech i dobre słowo więcej znaczą niż chłodne, wystudiowane gesty, nawet rodem z najlepszych poradników savoir-vivre’u.
Oczywiście temat nie jest wyczerpany. O zasadach savoir-vivre’u w różnych życiowych sytuacjach można by mówić długo. Zainteresowanych odsyłam od literatury. Także w naszej bibliotece jest kilkanaście poradników, polecam!
Wybrana literatura (dostępna w szkolnej bibliotece):
Jabłczyńska Joanna: Współczesny savoir-vivre dla nastolatków. Poznań: Publicat, 2012.
Sawicka Ewa. Savoir vivre. Podręcznik dobrych manier. Wyd.2. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Park , 2009
Pietkiewicz Edward: Savoir vivre dla każdego. Warszawa: Świat Książki, 1997
Nosowska Dorota: Savoir-vivre jako pierwsza pomoc w szkole. Victor Gimnazjalista. 2014 nr 10 s.48-49
https://www.e-korepetycje.net/artykuly/uprzejmy-uczen-niezbednik-savoir-vivre
https://biblioteka.pl/gazetka/Kulturalny-uczen-gatunek-zagrozony-wyginieciem/8899